معرفی یک سری ها خطای شناختی مرسوم که روی تصمیمات روزمره شما اثر بدون واسطه دارا هستند
حتی در عصر کنفسیوس و سقراط نیز توهم خودبزرگ‌‌بینی همگانی بوده است! این روز ها رویا رویی با اشخاص خودبرتربین قضیه رایجی است ; افرادی که خویش را علامه دهر میدانند یا این که به‌گمانشان هرچه دیگرافراد می گویند , در تأیید کلام آنهاست . امروزه به‌لطف وب , ما با‌گاز هر داده‌‌ای را فارغ از اعتنا به صحت و نادرستی آن محاسبه می کنیم و نتیجه میگیریم . این مورد ابتلا به خطاهای شناختی را بیشتر نموده است . در‌این مقاله , ۱۲ خطای شناختی از رایج‌ترین خطاهای شناختی را معرفی می کنیم که بر تصمیم گیری روزمره ما اثر بدون واسطه دارا‌هستند .
خطای شناختی چیست؟
خواسته از خطای شناختی خطای نظام‌مند در فرآیند تامل است . خطاهای شناختی غالبا ریشه در نتیجه‌گیری اکتشافی دارا‌هستند که نوعی میانبر فرضی است . کشف , مجال اندیشه بیشتر و سنجش اثربخش را از ما میگیرد . کشف آنی منشأ خطاهای شناختی متعددی است . درین مقاله , ۱۲ مورد از رایج‌ترین آنان را معرفی میکنیم .
اثر دانینگ ـ کروگر
اثر دانینگ ـ کروگر ( Dunning - Kruger Effect ) اشاره به وضعیتی دارااست که اشخاص علم و قابلیت‌های خویش را بیشتراز مقدار حقیقی و واقعی آن ها تحلیل مینمایند . اشخاص مطلع و بادانش غالبا در رابطه ندانسته‌هایشان روراست می‌باشند و خضوع و خشوع پیشه میکنند . این اشخاص به طور معمول در رابطه موضوعات گوناگون بااطمینان لحاظ نمی‌دهند . آن ها خیر از راز نبود علم , بلکه با دانش به‌این مسئله که دانسته‌هایشان محدود است , این فعالیت انجام میدهند ; به‌عبارتی , درخت هرچه پربارتر , افتاده‌تر!
سوگیری تأییدی
همیشه بایستی مراقب سوگیری تأییدی ( Confirmation Bias ) باشید . کلیه ما خوشمان میاید که سایرافراد دانسته‌ها و باورهایمان را تأیید نمایند . به‌شکلی شبیه , هنگام تحقیق و بررسی پیرو منابعی میگردیم که اعتقاد و باور ما‌را تأیید نمایند . به همین جهت درصورتی که بیشتراز یک سو موجود هست , بایستی به‌طور آگاهانه هر دو سوی مورد را بررسی نمایید . بایستی بدانید که ما از لحاظ شناختی تنبل هستیم . ما دوست نداریم ساختار علم و روش تفکرمان را تغییر تحول دهیم .
خودخدمت‌گرایی
به‌نظرتان زمانی نمره کم یا این که چک شغلی ضعیف می گیرید , تقصیر مدرس و مدیر است , ولی نمره عالی و تشویق شغلی فیض سعی خودتان است؟ چنانچه چنین است , شادباش می گویم ; شما در گیر خطای شناختی خودخدمت‌گرایی ( self - serving ) می باشید . ما دوست داریم موفقیت و نتیجه ها مثبت را به خودمان نسبت دهیم , ولی دیگر افراد یا این که دست اندرکاران بیرونی را ریشه باخت و نتیجه ها منفی‌مان میدانیم .
نفرین تدبیر و سوگیری پس‌نگری
اکثری از ما زمانی مفهومی را شعور می کنیم یا این که به دانشمان افزوده می‌گردد , فراموش میکنیم که در قبلی , چنین دانشی را نداشتیم . بر این اصول , گمان می
کنیم سایر افراد نیز هرآنچه ما میدانیم را میدانند! این نفرین دور اندیشی و علم است .
سوگیری پس‌نگری ( Hindsight Bias ) نیز به‌نوعی ریشه در علم داراست . هنگامی از رویدادی یگانه و داده‌های مرتبط با آن باخبر می‌شویم , گمان میکنیم که وقوع آن از آغاز قابل‌پیش‌بینی بوده است : می بایست می‌دونستم این‌طوری می‌شه!
خطای شناختی خوش‌بینی یا این که بدبینی
اسم آن به مقدار کافی گویاست . زمانی خوش‌حالیم و اوضاع و احوال بر وفق مرادمان است , در تقریب حاصل مثبت متعددی خوش‌بین می‌شویم . زمانی حال و روز عالی نیست و ناراحتیم , به همه‌چیز با مشاهده کرد منفی نگاه میکنیم . در هر دو مورد , می بایست حواستان باشد که احساسات منطق‌تان را مبتلا ایراد مینماید .
هزینه هدررفته
خیلی از ما یقین داریم در قبال هر آورده‌ای ( پول , زحمت یا این که موردها دیگر ) می بایست پاداشی نصیبمان شود ; ولی این مدام صحیح نیست! گهگاه ما هیچ‌چیزی به دست نمی‌آوریم . هزینه هدررفته ( Sunk Cost ) چیزی ازدست‌رفته است و دیگر جبران نمی شود . این زمینه احساس بدی به ما میدهد . برای تقابل با این احساس نامطلوب , به‌طور غیرمنطقی به اندیشه پس‌گرفتن میافتیم ; البته به عبارتی طور که گفتیم هزینه هدررفته , ازدست‌رفته است ; دیگر نمیشود آن را پس گرفت . قماربازها این موقعیت را فراوان تجربه کرده‌اند .
